De grote golf van Kanagawa

De Kontoer Design studio heeft De grote golf van Kanagawa volledig digitaal gerestaureerd. Deze restauratie is een enorme klus geweest die enkele weken in beslag heeft genomen, er is ongeveer 180 uur aan digitale restauratiewerkzaamheden in de afbeelding gaan zitten.

Iedere sneeuwvlok, iedere druppel en golven van de woeste zee of omlijning moest opnieuw ingekleurd worden. We hebben goed onderzoek gedaan naar de kleuren en hebben het kunstwerk volledig in ere weten te herstellen, waardoor de prent net zo mooi is al toen Hokusai het in 1830 maakte.

Je kunt bij ons een replica van de gerestaureerde Japanse golf bestellen op een materiaal én formaat naar keuze.

De maker van De grote golf is de Japanse grootmeester, Katsushika Hokusai. Katsushika maakte zijn eerste stuk uit de serie rond 1830 als onderdeel van de verzameling “zesendertig gezichten op de berg Fuji”. De kleuren die in deze prenten worden gebruikt zijn bijzonder te noemen, de leidende kleuren van de exemplaren zijn namelijk blauw, of eigenlijk meerdere schakelingen van Pruisisch blauw. Deze blauwe kleur is voor de hele reeks gebruikt voor het water, de golven, de zee, maar zie je in de afbeeldingen ook vaak terug op de vulkaan Fuji en in de tsunami die voor de kust van Kanagawa door Hokusai lijkt te zijn afgebeeld.

Dit Pruisische blauw was namelijk niet heel erg lang daarvoor uitgevonden in Berlijn. Deze kleur kwam tot stand middels een mix van geoxideerd ijzer en ossenbloed en hierdoor was het nog niet in overvloed beschikbaar in Japan. Hokusai gebruikte de kleur zwart om de lijnen en contouren van zijn voorwerpen kracht bij te zetten.

De prentkunstenaar, Katsushika Hokusai is geboren op 31 oktober 1760 in Tokyo (Edo) en leefde tot 10 mei 1849. Hokusai stond bekend om zijn gestileerde manier van werken. Zijn stijl was hard waarbij er gebruik werd gemaakt van stevige contourlijnen en zijn spel met perspectief, wat uniek was in zijn tijd. Hokusai heeft met deze kunststijl menig kunstenaar beïnvloed, het beste Nederlandse voorbeeld hiervan is de Hollandse grootmeester, George Hendrik Breitner en in mindere mate Vincent van Gogh.

Katsushika Hokusai heeft vele namen gehad. Zo had hij een geboortenaam, een adoptienaam een alias en heeft hij zichzelf meerdere artiestennamen aangemeten. Ook heeft hij zijn naam een keer veranderd in Tetsuzō. Zijn geboortenaam was: Nakajima Tokitaro, en in een later stadium noemde hij zichzelf Gakyō Rōjin Manji. In totaal heeft hij 50 namen gebruikt om zijn kunstwerk te signeren. Iedere naam had een betekenis zoals "oude man gek op kunst". Toch staat hij overal bekend als Hokusai.

Wat is een houtsnede precies?
Japanse prentkunst zoals deze “Grote golf van Kanagawa” zijn gemaakt doormiddel van houtsnedes, ook wel drukkunst genoemd. Een houtsnede, in Japan Ukiyo-e, is eigenlijk de primitieve voorloper van een drukpers.

Zo’n houtsnede is een kunstwerk op zich. Nadat de maker zijn tekening had voltooid, werd het op een volledig glad geschuurd houten blok geplakt. Uit dit blok werd vervolgens het ontwerp gesneden. Dit was een zeer tijdroven karwei. Want na dit ene blok moest er nog een tweede blok gemaakt worden en vaak nog een derde, vierde en vijfde. Iedere kleur had een eigen houtsnedeblok. In dit werk van Hokusai zitten zo’n 9 kleuren. Hij zal dus 9 houtsnedes moeten hebben gemaakt.

Japanse prentkunst is zeer fragiel vanwege het papier waarop de lijnen gedrukt zijn. Hier werd meestal mulberry papier voor gebruikt. Op het Pruisische blauw na, waren alle andere kleuren van organische materialen gemaakt. Organisch materialen verliezen snel hun kleur en kunnen niet tegen een hoge luchtvochtigheid of UV-licht. Ook lage én hoge temperaturen zijn funest voor de houdbaarheid van een druk van organische kleurstoffen op mulberry papier. De verkleuringen zijn op de 200 jaar oude prenten dan ook goed te zien.

De grote golf van Kanagawa is het eerste stuk van de Japanse grootmeester, Katsushika Hokusai en in het echt te zien in het Metropolitan museum of Art in de VS, galerie 231. Dit museum word jaarlijks bezocht door ruim 6 miljoen bezoekers die onder andere “De grote golf van Kanagawa” komen bewonderen.

Helaas is de originele houtsnede inmiddels erg verkleurd; het is natuurlijk ook al 200 jaar oud. Het is ook niet zo groot als je zou denken, namelijk maar 26 x 38 cm.

Er is met regelmaat een expositie waar de Grote golf van Kanagawa in voorkomt. In 2014 hebben ze vanuit het museum zelf een heel stuk geschreven ter ere van dit werk, met titel “Hokusai’s iconische grote golf”. Het werk is uit nalatenschap geschonken aan het museum door mevrouw HO Havemeyer in 1929.

Hokusai zijn Tsunami is vele malen gekopieerd, dat wil zeggen dat er meerdere afdrukken van de prent gemaakt zijn. Het Rijksmuseum te Amsterdam heeft een originele japanse prent van De grote golf in haar bezit. Het museum heeft het werk aangekocht in 1956. Deze Grote golf is er helaas nog minder aan toe dan de houtsnede in New York. Deze prent kent alleen nog de kleuren blauw en wit én heeft ook nog eens vochtschade. Gelukkig zijn er meerdere afdrukken van deze prentstukken gemaakt waardoor we in vele landen kunnen genieten van Hokusai's nalatenschap. Zelfs na zijn dood ging het kopiëren van zijn werken gewoon door en werden zijn houtsnedes hiervoor gebruikt.

Op de eilanden in de Japanse zee was men al veel eerder bezig met kunst dan in het westen. En in andere Aziatische landen zoals Korea en China waren ze nog eerder dan Japan. Japan was lange tijd geïsoleerd door de zee. Vooral het boeddhisme had een erg grote invloed op de ontwikkelingen rondom kunst. Net als hier waren de onderwerpen in de kunstwerken vaak religieus van aard en soms liet iemand van adel zichzelf vereeuwigen via een afbeelding. We spreken dan over het jaar 600, dit is ca. 1400 jaar geleden.

De prentkunst bestond toen nog niet; de kunstwerken werden in deze periode voornamelijk gemaakt op lange rollen papier, een beetje zoals wij de perkamentrollen kennen. Deze Japanse kunsten waren een belangrijk onderdeel van de Japanse cultuur.

Japanse kunstenaars werden al vanaf het jaar 1500 opgeleid op de TOSA school, een soort kunstacademie. Echter kwamen niet alle prentkunstenaars van deze school. Vooral in de eeuwen die volgden waren onopgeleide burgers verantwoordelijk voor de instandhouding van de Japanse prent. Katsushika Hokusai die de Grote golf van Kanagawa heeft gemaakt, heeft bijvoorbeeld ook niet op deze school gezeten. Houtsnede prentkunst verdween op de scholen wat naar de achtergrond.

Er zijn vele Japanse kunstenaars, zoals Hokusai geweest die schilderijen van het Japanse landschap maakten. Echter waren er een paar die met Kop en schouders boven de rest uitstaken.

Uiteraard staat Katsushika Hokusai van al deze Japanners met stipt op nummer 1. Maar er zijn meer Japanse kunstenaars die een vermelding op de voorgrond verdienen; Katsukawa Shûnsho, Sugimura Jihei, Suzuki Harunobu, Kitagawa Utamaro, Hokusai en Taiso Yoshitoshi. Ook van hun kunstwerken zijn meestal meerdere afdrukken gemaakt. Na hun dood dood ging ook hier het kopiëren van hun prenten gewoon door. Dat klinkt vreemd, maar Jappanners zien dit als een grote eer. Wil je de kracht van Japanse kunst zelf ervaren? Het Japan museum van kris schiermeier in Leiden is dan een grote aanrader. Vooral de schilderijen van het Japanse landschap maakt een bezoek aan het museum meer dan waard. Laat je meeslepen in de bijzondere verhalen van deze Japanse kunstenaars.

Hokusai heeft meerdere afdrukken gemaakt van zijn Tsunami waardoor er naast de exemplaren van de reusachtige golven in New York en Amsterdam ook een prent in het British museum in London, het Centre céramique in Maastricht en het huis van Monet in Frankrijk te zien is. Zoals we eerder al aangaven hoef je niet perse naar een museum om de Grote golf van Kanagawa te kunnen zien. Je kunt zelf ook een kopie van deze iconische prent aan de muur hangen waardoor je er dagelijks én vele malen van kunt genieten. En het is nog voordeliger ook. Voor een entreekaartje voor British museum in Londen ben je al €91,- kwijt, het kaartje voor de boot komt daar dan nog bij, terwijl je een reproductie op canvas besteld vanaf €39,99.

De waarde van kunst wordt bepaald door meerdere factoren zoals staat, vraag en aanbod en vergelijkbare items die recent geveild zijn. In 2019 is een originele druk geveild bij veilinghuis Venduhuis De Eland in Amsterdam waarbij de opbrengst €130.000,- bedroeg. De gemiddelde waarde van een prent zal dus rond dit bedrag schommelen. Heeft het andere object echter minder of meer schade, dan kan dit de prijs sterk beïnvloeden.

De prent met het gezicht op de berg Fuji met golven is inmiddels over de hele wereld te zien, dit had Katsushika Hokusai nooit kunnen denken toen hij de houtsnede maakte. Je ziet de afbeelding waarbij de tsunami de boot met roeiers dreigt te vermorzelen op verschillende objecten voorbij komen, van sokken tot mokken of op de omslag van verschillende boeken.

De objecten en thema’s die op de afbeelding te zien zijn: Boten, mensen (roeiers), golven, berg, tsunami, zee, klauwen, kracht.